Dla wielu chorych na nowotwory krwi przeszczep szpiku kostnego lub komórek macierzystych jest jedyną szansą na powrót do zdrowia. Prawdopodobieństwo znalezienia odpowiedniego kandydata jest bardzo niskie, stąd też tak ważna jest jak najbardziej rozbudowana Baza Potencjalnych Dawców. Rejestracja zajmuje jedynie 4-5 minut, a dzięki temu “I Ty możesz uratować komuś życie”!
W Polsce co godzinę ktoś dowiaduje się, że ma białaczkę. Tę okropną diagnozę słyszą zarówno dzieci, młodzież, jak i dorośli czy osoby starsze. Choroba całkowicie zmienia dotychczasowe życie chorego oraz jego bliskich. Na szczęście, w dobie dzisiejszych czasów, dzięki postępowi medycyny, nie oznacza to już wyroku. U około 80% dzieci obserwuje się całkowite wyleczenie. Wielu z nas, mimo chęci pomocy innym ludziom, boi się zarejestrować do Bazy Potencjalnych Dawców. Mamy obawy co do tego, czy jest to dla nas bezpieczne, czy wiąże się z bólem lub cierpieniem. Dlatego też, warto dowiedzieć się, czym jest szpik, białaczka, badanie zgodności tkankowej, na czym polega przeszczep, a także czy każdy może zostać potencjalnym dawcą? Być może odpowiedzi na te pytania pozwolą nam na rozwianie wszelkiego rodzaju wątpliwości.
Czym jest szpik?
Szpik to główne narzędzie krwiotwórcze. Jest to tkanka mająca gąbczastą konsystencję, która umieszczona jest wewnątrz jam szpikowych kości długich oraz w małych jamkach w obrębie istoty gąbczastej kości. Wyróżniamy szpik kostny czerwony oraz żółty. To ten pierwszy odpowiedzialny jest za tworzenie elementów morfotycznych: leukocytów, erytrocytów czy trombocytów. Ilość aktywnego szpiku czerwonego dostosowuje się do potrzeb organizmu – u osób młodych i prowadzących aktywny tryb życia ilość szpiku jest największa.
Czym jest białaczka?
Białaczka to grupa nowotworów złośliwych krwi. Choroba ta charakteryzuje się różnymi objawami oraz przebiegiem. Dochodzi do ilościowych oraz jakościowych zmian leukocytów we krwi, szpiku oraz narządach wewnętrznych. Rozróżniamy charakter ostry i przewlekły.
Na czym polega przeszczep szpiku?
Przeszczep szpiku polega na całkowitym zniszczeniu niedziałającego prawidłowo szpiku chorego. Następnie w sposób dożylny przetacza się komórki dawcy. Zasiedlają one miejsca po zniszczonym szpiku biorcy i namnażają się tworząc nową krew.
W jaki sposób pobiera się szpik?
Mamy dwa sposoby pobrania szpiku od dawcy:
z kości talerza biodrowego - zabieg trwa około 1 godziny, wykonuje go się w znieczuleniu ogólnym. Szpik w organizmie dawcy regeneruje się w ciągu kilkunastu dni, a dodatkowo by jeszcze bardziej go aktywizować, przetacza się dawcy jego własną krew (pobraną ok. 14 dni wcześniej). Po pobraniu tą metodą już na następny dzień po zabiegu opuszcza się szpital. Mogą wystąpić nudności, bóle głowy, gorączka, a także nieprzyjemna bolesność (maksymalnie utrzymująca się do kilku dni) w miejscu ukłuć.
z krwi obwodowej - procedura jest mało inwazyjna i niebolesna, polega na założeniu wkłuć do żył w okolicy zgięcia łokciowego. Krew pobierana z jednej kończyny po odesparowaniu komórek krwiotwórczych podawana jest z powrotem do żyły w drugiej kończynie górnej. Czas trwania zabiegu to od 180 do 240 min. W metodzie tej, dawca nie musi być w znieczuleniu ogólnym, a więc można przeprowadzić tę procedurę w trybie ambulatoryjnym. Objawami ubocznymi może być drętwienie, mrowienie w różnych częściach ciała, jednak ustępujące po podaniu preparatu z wapniem. W 80% przypadków korzysta się właśnie z tej metody.
Czym jest zgodność tkankowa HLA?
Aby zwiększyć prawdopodobieństwo przyjęcia się szpiku, musi istnieć znaczna zgodność w zakresie antygenów zgodności tkankowej (HLA), a więc zgodność tkanek dawcy i biorcy.
Czy każdy może zostać dawcą szpiku?
Osoba, która chciałaby stać się potencjalnym dawcą szpiku powinna mieć od 18 do 50 lat. Nie może to być osoba, która:
- chorowała bądź choruje na nowotwory, choroby hematologiczne, choroby immunologiczne,
- jest nosicielem wirusa HIV, HBS, HCV (żółtaczki typu B i C),
- jest chora na cukrzycę, padaczkę (chyba że przez co najmniej 3 lata od zakończenia leczenia nie wystąpiły u niej ataki drgawkowe), łuszczycę, kiłę, chorobę Creutzfeldta-Jacoba, postępującą demencję lub zwyrodnieniową chorobę neurologiczną, w tym o nieznanym pochodzeniu,
- w wywiadzie rodzinnym wskazuje, że może być zagrożona gąbczastym zwyrodnieniem mózgu albo chorobami dziedzicznymi,
- otrzymała przeszczep rogówki, twardówki lub opony twardej, albo została poddana nieudokumentowanej operacji neurochirurgicznej, w której zastosowana mogła być opona twarda,
- otrzymała jakikolwiek ksenoprzeszczep (przeszczep odzwierzęcy),
- była leczona hormonami uzyskanymi z ludzkich przysadek,
- była leczona środkami immunosupresyjnymi,
- stosowała domięśniowo lub dożylnie leki, które nie zostały przepisane przez lekarza,
- ze względu na swoje zachowania seksualne należy do grup podwyższonego ryzyka zakażenia poważnymi chorobami, mogącymi przenosić się drogą przetoczenia krwi,
- choruje na jakąkolwiek inna poważną chorobę aktywną przewlekłą lub nawracającą.
Jakie są przywileje dawcy?
Każda osoba, która stała się dawcą szpiku kostnego, w zależności od ilości pobrań, otrzymuje odznakę “Dawcy Przeszczepu” lub “Zasłużonego Dawcy Przeszczepu”. Dawca Przeszczepu może korzystać z opieki ambulatoryjnej poza kolejnością. Zasłużony Dawca Przeszczepu dodatkowo ma prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki podstawowe, uzupełniające oraz te, które może stosować w związku z oddawaniem szpiku lub innych regenerujących się tkanek i komórek.
Czy można wycofać się z Bazy Potencjalnych Dawców?
Każda osoba, która zmieni zdanie, może w dowolnym momencie wykreślić się z Bazy Potencjalnych Dawców. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że jeżeli okaże się, że jesteś idealnym dawcą szpiku dla chorego i zmienisz swoje zdanie po tym, jak zostanie zniszczony jego nieprawidłowo działający szpik kostny, a w tym czasie nie zostanie znaleziona nowa osoba, pacjent umrze!
W jaki sposób więc zostać dawcą?
Jeżeli chcesz zostać dawcą, istnieją dwa rozwiązania. Możesz zarejestrować się na stronie DKMS i zamówić online pakiet rejestracyjny. Następnie pobrać wymaz, wypełnić formularz oraz odesłać wszystko z powrotem. Otrzymasz wtedy kartę dawcy komórek macierzystych. Drugą opcją jest uczestnictwo w tzw. Dniach Dawcy. Najbliższe takie wydarzenie odbędzie się w dniach 19-20.11.2016 r. podczas Dni Bohatera Domu Leroy Merlin przy al. Karkonowskiej 85. Kolejne terminy tego typu inicjatyw dostępne są w Kalendarium Dni Dawcy na stronie internetowej DKMS.
Nie wahaj się i już dziś zarejestruj się w Bazie Potencjalnych Dawców szpiku kostnego!
Źródło: dkms.pl, dawcy-szpiku.pl