“Dziecko z cukrzycą w szkole”

Cukrzyca to najczęściej występująca choroba przewlekła u dzieci. Corocznie, obserwujemy około 1200-1400 nowych przypadków zachorowań. Często nie wiemy, jak się zachować w momencie, gdy dochodzi do hipoglikemii (niedocukrzenia) lub wręcz przeciwnie - hiperglikemii (przecukrzenia)? A co, jeśli taka sytuacja nastąpi w szkole? Dziś obchodzimy Światowy Dzień Walki z Cukrzycą. Z tej okazji, przygotowaliśmy kilka informacji o tej chorobie.

Cukrzyca jest chorobą przemiany materii, która charakteryzuje się podwyższonym stężeniem cukru we krwi. Do głównych typów tej choroby cywilizacyjnej zaliczamy cukrzycę typu I i II. Ten pierwszy rodzaj wynika z braku insuliny spowodowanej uszkodzeniem komórek beta trzustki, drugi często jest wynikiem prowadzenia niezdrowego stylu życia. 90% dzieci choruje na cukrzycę typu I.

Według statystyk, prawie 15 tys. dzieci choruje na cukrzycę, liczba ta wzrasta corocznie o około 1200-1400 przypadków. Choroba ta należy do jednych z najczęściej występujących schorzeń przewlekłych u dzieci.

Prawidłowe stężenie cukru we krwi u osób niechorujących na cukrzycę wynosi od 75 mg/dl do 115 mg/dl na czczo, po posiłku do 130 mg/dl.
Wartości zalecane dla dziecka z cukrzycą powinny utrzymywać się w zakresie od 75 mg/dl do 180 mg/dl.

Niedocukrzenie to stan, kiedy stężenie glukozy we krwi jest za niskie. Najczęściej ten stan objawia się:

• silnym uczuciem głodu,
• słabością,
• drżeniem rąk,
• bladością, nadmiernym poceniem się,
• chwilowymi zaburzeniami pamięci i koncentracji,
• trudnościami w wysławianiu się,
• gwałtowną zmianą nastroju.

W przypadku wystąpienia niedocukrzenia, należy podać osłodzony płyn lub cukier, najczęściej wystarczą dwie kostki/łyżeczki cukru lub pół szklanki soku. Jeżeli takie objawy utrzymują się powyżej 20 minut, należy ponownie wykonać pomiar glikemii.

Hiperglikemia to stan, kiedy stężenie glukozy w organizmie utrzymuje się powyżej 180 mg/dl. Najczęściej wynika to z pominięcia zastrzyku przy posiłku lub z podania zbyt małej dawki insuliny.
Jeżeli stan ten utrzymuje się w organizmie dłużej niż dwie godziny, może wystąpić wzmożone pragnienie, wielomocz - dziecko musi często wyjść do ubikacji, nawet w czasie lekcji, uczucie głodu, bladość i nadmierne pocenie się. Powtarzający się i długo utrzymujący stan przecukrzenia nie jest obojętny dla zdrowia dziecka. Może się to przyczynić do osłabienia ogólnej kondycji, apatii, mniejszej aktywności fizycznej czy chudnięcia.
W takim przypadku, wskazane jest podanie dodatkowej dawki insuliny, ilość jednostek powinna zależeć od stężenia glukozy we krwi. Dziecko leczone pompą insulinową powinno zaprogramować dodatkowy bolus z insuliny.

Uprawianie sportu jest powszechnie zalecane osobom chorującym na cukrzycę. Wysiłek fizyczny wspomaga bowiem działanie insuliny, dzięki czemu sprzyja obniżaniu się nadmiernie podwyższonemu stężeniu cukru we krwi. Uczestnictwo w zajęciach wymaga jednak stosowania określonych zasad postępowania:

1. Kontroluj glikemię przed i po zajęciach z wychowania fizycznego.
2. Jeżeli wystąpią objawy niedocukrzenia, kontroluj to i reaguj.
3. Wskazany jest dodatkowy posiłek w postaci porcji jabłka, połowy banana czy kilku winogron - nie może on być obfity lub ciężki.

W szczególnych przypadkach, lekarz może wystawić choremu dziecku zwolnienie z zajęć - jednak powinno to być w określonych sytuacjach oraz na określony czas. Ważnym aspektem jest ustalenie, w porozumieniu z lekarzem oraz rodzicami / opiekunami, jakie ćwiczenia są dla dziecka wskazane, a które nie. Dobrym rozwiązaniem jest pozwolenie na wykonywanie ćwiczeń o większej intensywności, jednak bez oceniania rezultatów. Przez chorobę, dziecko może mieć obniżoną wydolność, a złe stopnie mogą je skutecznie zniechęcić do sportu.
Jeżeli dziecko jest leczone pompą insulinową, na zajęcia może ona zostać odłączona, jednak nie dłużej niż na okres 1-2 godzin. Niekiedy zajęcia z wychowania fizycznego trwają dłużej, wtedy należy zapewnić dziecku krótką przerwę na niewielki posiłek i podanie insuliny.

• W sytuacji niedocukrzenia.
• W sytuacji znacznie podwyższonego cukru we krwi.
• Gdy występują bóle brzucha, nudności, wymioty.

Wycieczki szkolne, zielona szkoła - czy są zabronione?
Okres szkolny wiąże się z wycieczkami, zielonymi szkołami. Dzieci uczą się samodzielności, niekiedy będzie to ich pierwszy raz, kiedy bez opieki rodziców spędzą kilka dni za miastem. Opiekunowie cukrzyków martwią się, jak ich pociechy poradzą sobie w obcym otoczeniu, a dodatkowo z obowiązkami wynikającymi z choroby. Jeżeli dziecko jest samodzielne oraz potrafi wykonać kilka podstawowych czynności, nie ma przeciwwskazań do wyjazdu. Okresowe przecukrzenia nie będą problemem, jeżeli będzie wiadomo, jak zachować się w takiej sytuacji. Stąd też, bardzo ważna jest tutaj współpraca pomiędzy uczniem, rodzicami a wychowawcą. Dzieci leczone penami, aby móc wyjechać na wycieczkę szkolną, muszą potrafić wykonać sobie zastrzyk z insuliny, zmienić penfil z insuliną oraz wiedzieć, jakie dawki sobie podawać. Dzieci leczone pompami muszą umieć podać sobie bolus z insuliny, zatrzymać/uruchomić oraz programować pompę, odłączyć/przyłączyć pompę oraz zmienić wkłucie. Ważne jest również, aby wszystkie pomiary glikemii były zapisywane w dzienniczku samokontroli.